Ειδικευμένοι στην κατάρτιση ψυχολογικών προφίλ ψυχίατροι και ψυχαναλυτές επιχειρούν τα τελευταία 24ωρα να εισχωρήσουν στα άδυτα της ψυχής του Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, προκειμένου να διαπιστώσουν αν είναι παρανοϊκός, όπως υποστηρίζει πλέον ο δικηγόρος του ή έχει «σώας τας φρένας» και άρα είναι σε θέση να δικαστεί.
Σύμφωνα με τις δικαστικές αρχές και το δικηγόρο του Μπρέιβικ, τον Γκέιρ Λίπσταντ, ο ύποπτος αποδέχτηκε μεν τις κατηγορίες, αλλά όχι την «εγκληματική φύση» των κατά συρροή δολοφονιών, τις οποίες θεωρεί πολιτικές πράξεις. Με άλλα λόγια, πιστεύει ότι δεν πρέπει να τιμωρηθεί για τις πράξεις του – γι’ αυτό και αρνήθηκε να δηλώσει αθώος ή ένοχος, όταν ρωτήθηκε από τους ανακριτές. «Ο πελάτης μου πιστεύει ότι οι πράξεις του ήταν αποτρόπαιες, αλλά αναγκαίες. Επιθυμούσε να τραντάξει τη δομή της σημερινής κοινωνίας», δήλωσε χαρακτηριστικά ο δικηγόρος.
Οι ψυχίατροι έχουν καταλήξει σε ορισμένες προτάσεις για την περίπτωση του δολοφόνου. Ο Βρετανός καθηγητής ψυχιατρικής Τζέρεμι Κόιντ υποστηρίζει ότι, πίσω από την ιδεολογία του δράστη, υποβόσκει μια βαθιά νοητική διαταραχή: «Δε γνωρίζουμε αρκετά για τα κίνητρα του. Ωστόσο, θεωρώ ότι ο δράστης υποφέρει από διανοητική διαταραχή, καθώς οι πράξεις του ξεπερνούν τα όρια του εξτρεμισμού».
Το μανιφέστο 1.500 σελίδων, το οποίο συνέγραψε ο ίδιος ο Μπρέιβικ, δίνει μια εικόνα για το χαρακτήρα του. «Πρόκειται για ένα πραγματικά τρομακτικό ντοκουμέντο. Είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο, ο οποίος έχει μελετήσει σε βάθος την κοσμοθεωρία του και την αιτιολογεί λεπτομερώς. Έχει κάνει έρευνα χρόνων, προκειμένου να διαμορφώσει αυτή την απόλυτη ιδεολογία μίσους προς οτιδήποτε μη Σκανδιναβικό. Περιγράφει το πώς θα κατακτήσει τον κόσμο με έναν ιδιαίτερα περίπλοκο και παράφρονα τρόπο», αναφέρει ανωνύμως στο BBC ψυχολόγος, ο οποίος ασχολείται ενεργά με την υπόθεση σαν σύμβουλος των νορβηγικών.
Οι ειδικοί καταλήγουν σε τρεις εκδοχές: ο δράστης ενδέχεται να υποφέρει από παρανοϊκή ψύχωση – ή ψυχωτικές διαταραχές -, από βαριά περίπτωση ναρκισσισμού ή από σχιζοφρένεια. Εξηγούν ότι τα ψυχωσικά άτομα επικεντρώνονται απόλυτα στις ιδέες που υποστηρίζουν, γεγονός το οποίο συνάδει με τη συμπεριφορά του Μπρέιβικ. Ωστόσο, το μόνο που δηλώνουν με σιγουριά είναι ότι πρόκειται για ένα άτομο με συσσωρευμένη οργή.
Προσπαθούν, επίσης, να αναλύσουν τον τρόπο με τον οποίο ο Μπρέιβικ βρίσκει την ταυτότητα του. Οι μεγαλεπήβολες φωτογραφίες, στις οποίες απεικονίζεται με στρατιωτικές στολές και εμβλήματα, αποτελούν στοιχεία παρανοϊκής προσωπικότητας.
Εξετάζουν, επίσης, την κοινωνική κατάσταση του δράστη. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ήταν απομονωμένος κοινωνικά, όπως φαίνεται ως τώρα, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να πάσχει από σχιζοφρένεια και εμμονή με την ακροδεξιά ιδεολογία.
Στο μανιφέστο του Μπρέιβικ εντοπίστηκαν κοινές λέξεις και ιδέες με αυτές του «Γιουναμπόμπερ», Θίοντορ Καζίνσκι, του Αμερικανού καθηγητή που βρίσκεται στη φυλακή για βομβιστικές επιθέσεις μέσω ταχυδρομείου, που κράτησαν σχεδόν 20 χρόνια προτού συλληφθεί.
Εάν ο Μπρέιβικ διαγνωσθεί πάντως με διανοητική διαταραχή, οι εισαγγελείς θα δυσκολευθούν να αποδεχθούν την επαγγελματική ετυμηγορία των γιατρών, όπως παραδέχονται και οι ίδιοι. Ο κόσμος φαντάζεται τα διαταραγμένα άτομα ως χαοτικά, με έλλειψη αυτοελέγχου, μια εικόνα εκ διαμέτρου αντίθετη με την άκρως οργανωτική, σχολαστική και παγερά ψύχραιμη συμπεριφορά του κατηγορούμενου.